L O C U S – L A T U S

Miscellanea et Mirabilia

INDEX – LIBER IX

– EUTROPIO –
BREVIARIUM AB URBE CONDITA
LIBER IX

(Gli anni dell’anarchia militare)
235 – 285 d.C.

LIBER IX, 01       LIBER IX, 02       LIBER IX, 03       LIBER IX, 04

LIBER IX, 05       LIBER IX, 06       LIBER IX, 07       LIBER IX, 08

LIBER IX, 09       LIBER IX, 10       LIBER IX, 11       LIBER IX, 12

LIBER IX, 13        LIBER IX, 14       LIBER IX, 15       LIBER IX, 16

LIBER IX, 17       LIBER IX, 18       LIBER IX, 19       LIBER IX, 20

(La Tetrarchia di Diocleziano)
285 – 311 d.C.

LIBER IX, 21       LIBER IX, 22       LIBER IX, 23       LIBER IX, 24

LIBER IX, 25       LIBER IX, 26       LIBER IX, 27       LIBER IX, 28

aprile 2, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,28


[28] Diocletianus privatus in villa, quae haud procul a Salonis est, praeclaro otio consenuit, inusitata virtute usus, ut solus omnium post conditum Romanum imperium ex tanto fastigio sponte ad privatae vitae statum civilitatemque remearet. Contigit igitur ei, quod nulli post natos homines, ut cum privatus obisset, inter Divos tamen referretur.

[28]  Diocleziano si ritirò a vita privata in una tenuta non molto distante  da Salona, e raggiunse l’età senile in onorevole ozio, dando prova di inusitata virtù, poiché dopo la fondazione dell’impero romano rimase l’unico a rinunciare spontaneamente ai fasti per ripiegare alla quiete e alla dignità della vita privata. La decisione suscitò scalpore perché nessun uomo nato dopo di lui rinunciò mai al potere, tuttavia è annoverato tra i divi.

marzo 30, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,27


[27] Herculius autem propalam ferus et incivilis ingenii, asperitatem suam etiam vultus horrore significans. Hic naturae suae indulgens Diocletiano in omnibus est saevioribus consiliis obsecutus. Cum tamen ingravescente aevo parum se idoneum Diocletianus moderando imperio esse sentiret, auctor Herculio fuit, ut in vitam privatam concederent et stationem tuendae rei publicae viridioribus iunioribusque mandarent. Cui aegre collega obtemperavit. Tamen uterque uno die privato habitu imperii insigne mutavit, Nicomediae Diocletianus, Herculius Mediolani. Post triumphum inclitum, quem Romae ex numerosis gentibus egerant, pompa ferculorum inlustri, qua Narsei coniuges sororesque et liberi ante currum ducti sunt. Concesserunt tamen Salonas unus, alter in Lucaniam.

[27] Erculio Massimiano invece fu sfacciatamente crudele e di modi incivili, persino dal suo volto traspariva la sua durezza e terrore. Questi pur mostrando sempre un sincero rispetto nei confronti di Diocleziano si abbandonò a tutti i più crudeli propositi. Tuttavia Diocleziano fu rafforzato dalla collaborazione di Erculio, avendo reputato che in un periodo tanto tormentato fosse la persona più idonea a reggere l’impero insieme a lui con pari dignità; in seguito si ritirarono a vita privata e lasciarono il compito di reggere lo Stato a più forti giovani. Erculio ubbidì a malincuore al suo collega. Tuttavia, uno alla volta, passarono entrambi dalle insegne imperiali all’abito privato, Diocleziano a Nicomendia, Erculio a Milano. In seguito venne celebrato il trionfo, per il quale venne trascinata a Roma un’infinità di gente, i più illustri vennero esibiti in pompa magna, tra i quali le mogli e le sorelle ed i figli di Narsete condotti davanti al carro. Tuttavia (Diocleziano e Massimiano) si ritirarono uno a Salona e l’altro in Lucania.

marzo 30, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,26

[26] Diocletianus moratus callide fuit, sagax praeterea et admodum subtilis ingenii, et qui severitatem suam aliena invidia vellet explere. Diligentissimus tamen et sollertissimus princeps et qui imperio Romano primus regiae consuetudinis formam magis quam Romanae libertatis invexerit adorarique se iussit, cum ante eum cuncti salutarentur. Ornamenta gemmarum vestibus calciamentisque indidit. Nam prius imperii insigne in chlamyde purpurea tantum erat, reliqua communia.

[26] Diocleziano fu abbastanza moderato, oltre a ciò fu anche sagace e al contempo di sottile ingegno, in modo da tutelarsi dall’invidia altrui con la sua severità. Tuttavia fu un principe diligentissimo e sempre solerte; poiché per primo introdusse nell’Impero Romano le forme della tradizione regia a scapito della libertà romana, pretese di essere adorato come un dio e che gli si rendesse omaggio prostrandosi davanti a lui. Introdusse nelle vesti e nei calzari ornamenti di gemme. Inoltre stava sempre in clamide purpurea con le insegne imperiali e tutte le altre dello Stato.

marzo 30, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,25

[25] Mox tamen per Illyricum Moesiamque contractis copiis rursus cum Narseo, Hormisdae et Saporis avo, in Armenia maiore pugnavit successu ingenti nec minore consilio, simul fortitudine, quippe qui etiam speculatoris munus cum altero aut tertio equite susceperit. Pulso Narseo castra eius diripuit; uxores, sorores, liberos cepit, infinitam extrinsecus Persarum nobilitatem, gazam Persicam copiosissimam. Ipsum in ultimas regni solitudines egit. Quare a Diocletiano in Mesopotamia cum praesidiis tum morante ovans regressus ingenti honore susceptus est. Varia deinceps et simul et viritim bella gesserunt Carpis et Basternis subactis, Sarmatis victis, quarum nationum ingentes captivorum copias in Romanis finibus locaverunt.

[25]  Tuttavia avendo subito reclutato nuove truppe tra l’Illirico e la Mesia da inviare nuovamente contro Narseo, imparentato con Ormisde e Shapur, combatté in Armenia minore con notevole successo e con intelligenza non inferiore, e al contempo con determinazione, tanto da partecipare egli stesso alla ricognizioni insieme al secondo ed al terzo cavaliere. Sconfitto Narseo, distrusse il suo accampamento; ne catturò le mogli, le sorelle, i figli, insieme ad un grandissimo numero di esponenti della nobiltà persiana con tutte le loro enormi ricchezze. Si spinse perfino oltre i vasti deserti del regno (partico). Perciò fu richiamato da Diocleziano in Mesopotamia insieme all’intero contingente che vi era stato assegnato e al ritorno gli fu concessa l’ovazione con grande onore. In seguito, ognuno per proprio conto, condussero personalmente una lunga serie di guerre; avendo sottomesso i Carpi e i Bastarni, vinti i Sarmati, inserirono un gran numero di prigionieri proveniente da quei popoli all’interno dei confini romani.

marzo 30, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,24

[24] Galerius Maximianus primum adversus Narseum proelium insecundum habuit inter Callinicum Carrasque congressus, cum inconsulte magis quam ignave dimicasset; admodum enim parva manu cum copiosissimo hoste commisit. Pulsus igitur et ad Diocletianum profectus cum ei in itinere occurrisset, tanta insolentia a Diocletiano fertur exceptus, ut per aliquot passuum milia purpuratus tradatur ad vehiculum cucurrisse.

[24]  Galerio Massimiano venuto a battaglia tra Callinico e Carre contro Narseo, ebbe uno scontro dall’esito sfavorevole, avendo combattuto in modo sconsiderato piuttosto che con ignavia, soprattutto perché aveva impiegato un pugno di uomini contro un numerosissimo nemico. Una volta sconfitto e ritornando da Diocleziano, essendosi incontrato con lui durante il viaggio, si racconta che fu accolto in modo talmente insolente da Diocleziano tanto da esser costretto a rincorrere il carro dell’imperatore per diverse miglia.

marzo 30, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,22

[22] Ita cum per omnem orbem terrarum res turbatae essent, Carausius in Britanniis rebellaret, Achilleus in Aegypto, Africam Quinquegentiani infestarent, Narseus Orienti bellum inferret, Diocletianus Maximianum Herculium ex Caesare fecit Augustum, Constantium et Maximianum Caesares, quorum Constantius per filiam nepos Claudii traditur, Maximianus Galerius in Dacia haud longe a Serdica natus. Atque ut eos etiam adfinitate coniungeret, Constantius privignam Herculii Theodoram accepit, ex qua postea sex liberos, Constantini fratres, habuit, Galerius filiam Diocletiani Valeriam, ambo uxores, quas habuerant, repudiare conpulsi. Cum Carausio tamen, cum bella frustra temptata essent contra virum rei militaris peritissimum, ad postremum pax convenit. Eum post septennium Allectus, socius eius, occidit atque ipse post eum Britannias triennio tenuit. Qui ductu Asclepiodoti, praefecti praetorio, oppressus est. Ita Britanniae decimo anno receptae.

[22]  Così, dal momento che tutte le regioni dell’impero risultavano in subbuglio, essendosi Carausio ribellato in Britannia, Achilleo in Egitto, mentre i Quinquegetani infestavano l’Africa, portando Narseo la guerra in Oriente, Diocleziano elevò Massimiano Erculeo da Cesare al rango di Augusto e nominò Cesari Costanzo e Massimiano Galerio; al loro riguardo, si tramanda che Costanzo fosse nipote di Claudio (Claudio II, detto “il Gotico”) discendendo dalla figlia di lui, mentre Massimiano Galerio era nato non lontano da Serdica in Dacia. E affinché entrambi fossero uniti da legami più forti, Costanzo prese in sposa Teodora, la figliastra di Massimiano Erculeo, dalla quale ebbe in seguito sei figli, fratelli di Costantino; Galerio ebbe invece in sposa Valeria, la figlia di Diocleziano. Entrambe furono costretti a ripudiare le mogli che già avevano. Tuttavia fu stipulata una tregua con Carausio, avendo tentato invano una risoluzione armata contro un profondo conoscitore dell’arte bellica. Dopo circa sette anni Carausio fu assassinato dal suo collaboratore Allecto il quale resse la Britannia per un altro triennio. Questi fu eliminato durante una spedizione comandata da Asclepiodoto, prefetto del pretorio. Dopo dieci anni la Britannia veniva riannessa all’Impero.

marzo 27, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , , , , , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,21

[21] Per haec tempora etiam Carausius qui vilissime natus strenuae militiae ordine famam egregiam fuerat consecutus, cum apud Bononiam per tractum Belgicae et Armorici pacandum mare accepisset, quod Franci et Saxones infestabant. Multis barbaris saepe captis nec praeda integra aut provincialibus reddita aut imperatoribus missa cum suspicio esse coepisset consulto ab eo admitti barbaros, ut transeuntes cum praeda exciperet atque hac se occasione ditaret, a Maximiano iussus occidi purpuram sumpsit et Britannias occupavit.

[21]  Durante questo periodo anche Carausio (si ribellò). Questi, seppur di umilissimi origini, avendo ricevuto l’incarico di bonificare il mare che era infestato dai Sassoni e dai Franchi, dal porto di Bononia fino all’estremità della Belgica e dell’Armorica, aveva conseguito un’ottima reputazione distinguendosi per il proprio valore militare. Avendo catturato spesso molti barbari e non avendo restituito l’intero bottino ai provinciali e tantomeno avendolo inviato agli imperatori, poiché i barbari cominciarono ad essere ammessi con riserva al suo servizio, e poiché tratteneva i transfughi con il bottino cogliendo l’occasione per arricchirsi, fu ordinato da Massimiano di ucciderlo (e così Carausio) indossò la porpora e occupò la Britannia.

marzo 27, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,20

[20] Is prima militum contione iuravit Numerianum nullo suo dolo interfectum, et eum iuxta eum Aper, qui Numeriano insidias fecerat, constitisset, in conspectu exercitus manu Diocletiani percussus est. Postea Carinum omnium odio et detestatione viventem apud Margum ingenti proelio vicit, proditum ab exercitu suo, quem fortiorem habebat, aut certe desertum, inter Viminacium atque Aureum montem. Ita rerum Romanarum potitus cum tumultum rusticani in Gallia concitassent et factioni suae Bacaudarum nomen inponerent, duces autem haberent Amandum et Aelianum, ad subigendos eos Maximianum Herculium Caesarem misit, qui levibus proeliis agrestes domuit et pacem Galliae reformavit.

[20] Questi per prima cosa giurò all’adunata dei soldati che Numeriano era stato assassinato non per sua negligenza, e Apro, quello che più era stato vicino a Numeriano e che aveva tramato contro di lui, fu ucciso al cospetto dell’esercito per mano di Diocleziano stesso. Dopo di che vinse in una imponente battaglia, tra Viminacio e il monte Aureo, Carino il quale viveva presso Margo tra l’odio e il disprezzo di tutti, in piena solitudine, tradito dal suo esercito che era di gran lunga più forte rispetto alle truppe di Diocleziano. E così una volta divenuto l’unico padrone dell’Impero, poiché in Gallia i contadini si erano sollevati in una rivolta dando il nome di Bagaudi alla loro fazione e scegliendo come capi Amando ed Eliano, inviò il cesare Massimiano Erculiano a sottometterli. Questi li domò in piccoli scontri nelle campagne e restaurò l’autorità imperiale in Gallia.

marzo 27, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , , | Lascia un commento

BREVIARIUM EUTROPII – Liber IX,19

[19] Interea Carinus, quem Caesarem ad Parthos proficiscens Carus in Illyrico, Gallia, Italia reliquerat, omnibus se sceleribus inquinavit. Plurimos innoxios fictis criminibus occidit, matrimonia nobilia corrupit, condiscipulis quoque, qui eum in auditorio vel levi fatigatione taxaverant, perniciosus fuit. Ob quae omnibus hominibus invisus non multo post poenas dedit. Nam de Perside victor exercitus rediens, cum Carum Augustum fulmine, Numerianum Caesarem insidiis perdidisset, Diocletianum imperatorem creavit, Dalmatia oriundum, virum obscurissime natum, adeo ut a plerisque scribae filius, a nonnullis Anullini senatoris libertinus fuisse credatur.

[19]  Nel frattempo Carino, il cesare che Caro aveva lasciato partendo contro i Persiani, inquinava l’Illirico la Gallia e l’Italia con le sue scelleratezze. Fece uccidere innumerevoli innocenti con false accuse. Per queste ragioni, dopo non molto che aveva comminato le pene, venne odiato praticamente da tutti. Perciò al ritorno dell’esercito vittorioso sui Persiani, essendo Caro rimasto ucciso da un fulmine e Numeriano trucidato dagli intrighi, divenne imperatore Diocleziano, oriundo della Dalmazia e di oscurissime origini, anche se la maggior parte ritiene che fosse il figlio di uno scrivano mentre qualcun altro asserisce che fosse il figlio di un liberto del senatore Anullino.

marzo 27, 2010 Posted by | Breviarium ab Urbe Condita - Liber IX | , , , , , , | Lascia un commento